مهم نیست که در حال یک مکالمه روزمره یا در یک مذاکره سرنوشتساز کاری هستید؛ در هر صورت به «هنر شنیدن» نیاز دارید. اگر بیاموزیم که چطور شنونده خوبی باشیم، فرصتهای جدیدی پیش رویمان قرار خواهد گرفت؛ همچنین با هنر شنیدن میتوانیم تعاملات اجتماعی را برای خود و دیگران لذتبخشتر و موثرتر کنیم. با توجه به اهمیت این موضوع، رضا غیابی و رامین صدیقی درباره آن به گفتوگو نشستند. اگر دوست دارید شنونده بهتری باشید، حتما این گفتوگو را تماشا کنید. اگر هم ترجیح میدهید چکیده این گفتوگو را مطالعه کنید، در این مطلب همراه ما باشید.
چطور شنونده خوبی باشیم؟
۱. خود واقعیتان باشید!
در علم مدیریت، کتابهایی وجود دارند که تمام فنون مذاکرات در آنها نوشته شده است. در این تکنیکها افراد یاد میگیرند که چطور خودشان را کنجکاو، با درک و مشتاق نشان دهند؛ برای مثال میتوانیم به تکنیکهای زیر اشاره کنیم.
- مدل باز بشینید و صورتتان به طور کامل در دید طرف مقابل قرار دهید.
- نور محیط را کم کنید تا قرنیه چشمانتان به خوبی دیده شوند.
- ارتباط چشمی مستقیم برقرار کنید.
اگر در حوزه علم مدیریت مطالعات داشته باشید، قطعا تکنیکهای بسیار بیشتری هم به گوشتان خورده است؛ اما در اینجا با این تکنیکها کاری نداریم. نکتهای که میخواهیم بگوییم این است که این فنون را کنار بگذارید و خود واقعیتان باشید تا از اصول سخنوری بینیاز شوید.
اگر میخواهید باقی افراد را به شنیدن حرفهایتان جذب کنید، کافی است حرف خوبی برای گفتن داشته باشید، نسبت به حرفتان مشتاق باشید، با افرادی که دوست دارید صحبت کنید و به چیزی که میگویید اعتقاد داشته باشید. در مقابل برای این یاد بگیریم چطور شنونده خوبی باشیم، کافی است نسبت به صحبتهای طرف مقابلمان کنجکاوی حقیقی داشته باشیم. همین کنجکاوی ما را تبدیل به بهرتین شنونده دنیا میکند!
۲. اثر کلام را جدی بگیرید.
محمد علی فروغی در کتاب آیین سخنوری درباره اثر کلام میگوید:
اثر کلام از این نشأت میگیرد که فرد گفتهاش را زیسته باشد؛ دوما به خوبی مخاطبش را شناخته باشد و بداند با چه کلماتی با او سخن بگوید.
یکی از بهترین راهها برای مخاطب شناسی، همین خوب شنیدن است. هر فردی در گفتههایش پیامهای بیشماری درباره خودش به ما میگوید؛ بنابراین اگر یاد بگیریم چطور شنونده خوبی باشیم به راحتی او را خواهیم شناخت! با این فرمول نه تنها شنونده بهتری خواهیم بود؛ بلکه اثر کلاممان را نیز بیشتر میکنیم.
یکی از اشتباهات رایجی که از اثر کلامتان میکاهد و قدرت شنوندگیتان را تضعیف میکند، حاضرجوابی و رقابت در گفتوگو است. متاسفانه این یک معضل فرهنگی است؛ ما افراد حاضرجواب را باهوش و افرادی که چند لحظه به حرفهایمان فکر میکنند و بعد پاسخ میدهند را کمهوش میدانیم. چنین طرز فکری کاملا غلط است؛ زیرا شنوندههای خوب بعد از یک مکث کوتاه و تفکر، به ما پاسخ میدهند.
۳. اصول سه گانه خوشبینی، عملگرایی و نخبهگرایی را رعایت کنید.
خوب شنیدن یک استعداد نیست؛ بلکه با رعایت سه اصل خوشبینی، عملگرایی و نخبهگرایی، به راحتی میتوانیم یاد بگیریم که چطور شنونده خوبی باشیم. در ادامه نقش هر کدام از این سه اصل را در هنر شنیدن توضیح میدهیم.
خوشبینی
در مواجهه با هر فردی، باید فرض صفرمان این باشد که آن شخص مهم است و حرف مهمی برای گفتن دارد. اگر شما آن فرد را برای تعامل انتخاب کردید، وظیفه دارید نسبت به اهمیت حرفهایش خوشبین باشید؛ برای مثال اگر به کسی وقت میدهید تا در دفترتان با او ملاقات کنید، در آن لحظه مهمترین کار شما این است که به حرفهای او گوش فرا دهید.
افراد بدبین هرگز نمیتوانند شنوندههای خوبی باشند. آنها نسبت به حرفهای افراد پذیرا نیستند و مدام به دنبال فرصتی میگردند تا سوال بپرسند و موضع خودشان را بیان کنند!
عملگرایی
تحقیقات روانشناسی ثابت کردهاند در ۵۷ درصد مواقع ما گمان میکنیم که حرف موردنظرمان را گفتهایم؛ اما این فقط تصور ذهنی ما است. به طور معمول، ما درگیر گفتوگوهای ذهنی و خیالی هستیم که نمیتوانیم به طور مناسب آنها را به دیگران منتقل کنیم. این اتفاق در فرآیند شنیدن نیز رخ میدهد؛ یعنی به طمع پاسخ دادن گوش میکنیم و هنگام شنیدن فقط درگیر این هستیم که چه جوابی بدهیم؟
نخبهگرایی
منظور از نخبهگرایی این نیست که فقط با قشر بالا و مرفه جامعه ارتباط بگیرید؛ بلکه منظور این است که با افرادی ارتباط برقرار کنید که با موج فکری شما هماهنگ هستند. در این تعریف نخبهها کسانی هستند که ثروت ذهنیتی، فرهنگی و آبروی اجتماعی دارند و وضعیت مالی آنها هرگز ملاک نیست. طبق این مفهوم اگر نخبهگرا باشید، میتوانید کسانی را پیدا کنید که نسبت به حرفهایشان کنجکاو هستید؛ در نتیجه ناخودآگاه میتوانید برایشان یک شنونده بینقص باشید.