ورود شرکت‌های استارت‌آپی به بورس یکی از مراحل حیاتی در چرخه حیات آنها محسوب می‌شود. این فرآیند نه‌تنها به تامین مالی و رشد شرکت کمک می‌کند، بلکه برای سرمایه‌گذاران اولیه نیز امکان خروج و بازگشت سرمایه را فراهم می‌سازد.
ورود به بورس به‌معنای آغاز یک مسیر تازه برای استارت‌آپ‌هاست که در آن شفافیت مالی، جذب سرمایه‌گذاران جدید و افزایش اعتماد عمومی، نقش کلیدی ایفا می‌کنند.
ضرورت ورود به بورس برای استارتآپها
استارتآپها برای توسعه و رشد خود نیاز به جذب سرمایه دارند. سرمایه‌گذاران خطرپذیر(VCها) با هدف کسب سود وارد این شرکت‌ها می‌شوند و انتظار دارند در زمانی معین، سرمایه‌گذاری آنها به‌همراه سود مناسب بازگردد.
یکی از موثرترین راه‌های خروج سرمایه‌گذاران و تحقق بازگشت سرمایه، عرضه عمومی سهام(IPO) و ورود به بورس است. این اقدام نه‌تنها به سرمایه‌گذاران امکان خروج می‌دهد، بلکه با افزایش شفافیت مالی و جذب سرمایه‌های جدید، به توسعه بیشتر شرکت کمک می‌کند. این روند، استارتآپها را قادر می‌سازد منابع مالی لازم برای گسترش فعالیت‌ها، تحقیق و توسعه و تقویت تیم‌های خود را فراهم آورند. در عین حال، ورود به بورس اعتبار شرکت را نزد شرکا، مشتریان و ذی‌نفعان تقویت‌کرده و انگیزه‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای رشد بیشتر ایجاد می‌کند.
چالش‌های رگولاتوری و اجتماعی
استارتآپها با معرفی مدل‌های جدید کسب‌وکار، اغلب با چالش‌های رگولاتوری و مقاومت‌‌‌‌‌‌‌‌های فرهنگی و اجتماعی مواجه می‌شوند. این مدل‌های نوآورانه معمولا خارج از چارچوبهای رایج عمل می‌کنند و گاهی مورد انتقاد قرار می‌گیرند. ورود به بورس می‌تواند به کاهش این چالش‌ها کمک کند؛ زیرا با افزایش تعداد سهامداران و شفافیت بیشتر، پذیرش عمومی و اعتماد به شرکت افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌یابد. به‌عبارت دیگر، استارتآپها با بورسی‌شدن، مسائل و چالش‌های خود را به موضوعی عمومی تبدیل می‌کنند که می‌تواند حمایت و مشارکت گسترده‌‌‌‌‌‌‌‌تری را به‌همراه داشته‌باشد. بورسی‌شدن همچنین به استارتآپها امکان می‌دهد تا با توجه به نیازها و دغدغه‌‌‌‌‌‌‌‌های عمومی، مدل‌های کسب‌وکاری خود را اصلاح و تطبیق دهند که این موضوع نیز در نهایت منجر به رشد پایدارتر خواهدشد.
ملاحظات حاکمیتی در ایران
در ایران، حاکمیت نسبت به سرمایه‌گذاری‌های خارجی حساسیت‌‌‌‌‌‌‌‌هایی دارد و از بورسی‌شدن شرکت‌هایی که سهامدار خارجی دارند، جلوگیری می‌کند. در مرداد ۱۴۰۳، شرکت «حرکت اول» (زیرمجموعه همراه‌اول) ۴۰درصد از سهام دیجی‌‌‌‌‌‌‌‌کالا را به ارزش ۳۰هزار میلیارد‌تومان خریداری کرد. این معامله شامل خرید سهام شرکت «سرمایه‌گذاری سرآوا پارس» (۲۵.۰۳درصد) و بخشی از سهام بنیان‌گذاران و سایر سهامداران بود. با خروج سرآوا از ترکیب سهامداران، مسیر برای ورود دیجی‌‌‌‌‌‌‌‌کالا به بورس هموارتر شد. در نتیجه این تغییر سهامداری، دیجی‌‌‌‌‌‌‌‌کالا توانست شرایط لازم برای ورود به بورس را فراهم کند. این مثال نشان می‌دهد؛ حتی با وجود محدودیت‌های حاکمیتی، شرکت‌های استارت‌آپی با برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌ریزی دقیق و تطبیق با قوانین می‌توانند مسیر ورود به بورس را هموار کنند. در این میان، حمایت دولت از استارتآپها و اصلاح مقررات مربوط به سرمایه‌گذاری‌های خارجی، می‌تواند نقشی اساسی در تسهیل این فرآیند ایفا کند. ورود استارت‌آپ‌هایی مانند تپسی، دیجی‌‌‌‌‌‌‌‌کالا و اسنپ به بورس، نه‌تنها امید را برای کارآفرینان افزایش می‌دهد، بلکه سرمایه‌گذاران را نیز به سرمایه‌گذاری بیشتر در حوزه استارتآپها تشویق می‌کند. این روند می‌تواند به توسعه اکوسیستم استارت‌آپی کشور و رشد اقتصادی کمک شایانی کند. بورسی‌شدن این شرکت‌ها، علاوه‌بر جذب سرمایه‌های جدید، موجب ارتقای شفافیت مالی و افزایش اعتماد عمومی می‌شود که در نهایت به بهبود محیط کسب‌وکار و افزایش رقابت‌پذیری استارتآپها منجر خواهدشد.
پیشنهادات رگولاتوری و حاکمیتی
برای تسهیل ورود استارتآپها به بورس، چند پیشنهاد عملی وجود دارد:
۱. تسهیل قوانین برای ورود استارتآپها به بورس: با ساده‌‌‌‌‌‌‌‌سازی مقررات و کاهش موانع، می‌توان فرآیند ورود استارتآپها به بورس را تسریع کرد.
۲. حمایت از سرمایه‌گذاری‌های خارجی: با ایجاد چارچوبهای قانونی شفاف و اطمینان‌‌‌‌‌‌‌‌بخش، می‌توان سرمایه‌گذاران خارجی را به سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌های ایرانی ترغیب کرد.
۳. ایجاد مشوق‌‌‌‌‌‌‌‌های مالیاتی: با ارائه معافیت‌ها و تخفیف‌های مالیاتی برای شرکت‌های نوپا و سرمایه‌گذاران آنها، می‌توان انگیزه‌‌‌‌‌‌‌‌های لازم برای رشد و توسعه استارتآپها را فراهم کرد.
۴. تدوین مقررات حمایتی: با وضع قوانین حمایتی برای استارتآپها در مواجهه با چالش‌های رگولاتوری و اجتماعی، می‌توان مسیر رشد آنها را هموارتر کرد.
با اجرای این پیشنهادات، می‌توان انتظار داشت که استارت‌آپ‌های بیشتری به بورس وارد شوند و اکوسیستم کارآفرینی کشور تقویت شود. این امر نه‌تنها باعث افزایش سرمایه‌گذاری‌های جدید می‌شود، بلکه موجب تقویت زیرساخت‌های اقتصادی، توسعه منابع انسانی و ارتقای جایگاه ایران در عرصه بین‌المللی خواهدشد. اگر سیاستگذاران و ذی‌نفعان حوزه کارآفرینی بر این هدف متمرکز شوند، می‌توانند ضمن حفظ منافع ملی، زمینه رشد و شکوفایی استارتآپها را فراهم آورند. به این ترتیب، ایران می‌تواند به یکی از پیشروان منطقه در عرصه نوآوری و کارآفرینی تبدیل شود.
